[8] ἀπό γε μὴν τοῦ στέρνου ὁ μὲν αὐχὴν αὐτοῦ μὴ ὥσπερ κάπρου προπετὴς πεφύκοι, ἀλλ᾽ ὥσπερ ἀλεκτρυόνος ὀρθὸς πρὸς τὴν κορυφὴν ἥκοι, λαγαρὸς δὲ εἴη τὰ κατὰ τὴν συγκαμπήν, ἡ δὲ κεφαλὴ ὀστώδης οὖσα μικρὰν σιαγόνα ἔχοι. οὕτως ὁ μὲν τράχηλος πρὸ τοῦ ἀναβάτου ἂν εἴη, τὸ δὲ ὄμμα τὰ πρὸ τῶν ποδῶν ὁρῴη. καὶ βιάζεσθαι δὲ ἥκιστ᾽ ἂν δύναιτο ὁ τοιοῦτον σχῆμα ἔχων καὶ εἰ πάνυ θυμοειδὴς εἴη: οὐ γὰρ ἐγκάμπτοντες ἀλλ᾽ ἐκτείνοντες τὸν τράχηλον καὶ τὴν κεφαλὴν βιάζεσθαι οἱ ἵπποι ἐπιχειροῦσι.

[9] σκοπεῖν δὲ χρὴ καὶ εἰ ἀμφότεραι μαλακαὶ αἱ γνάθοι ἢ σκληρὰ ἡ ἑτέρα. ἑτερόγναθοι γὰρ ὡς τὰ πολλὰ οἱ μὴ ὁμοίας τὰς γνάθους ἔχοντες γίγνονται. καὶ μὴν τὸ ἐξόφθαλμον εἶναι ἐγρηγορὸς μᾶλλον φαίνεται τοῦ κοιλοφθάλμου, καὶ ἐπὶ πλέον δ᾽ ἂν ὁ τοιοῦτος ὁρῴη.

[10] καὶ μυκτῆρές γε οἱ ἀναπεπταμένοι τῶν συμπεπτωκότων εὐπνοώτεροί τε ἅμα εἰσὶ καὶ γοργότερον τὸν ἵππον ἀποδεικνύουσι. καὶ γὰρ ὅταν ὀργίζηται ἵππος ἵππῳ ἢ ἐν ἱππασίᾳ θυμῶται, εὐρύνει μᾶλλον τοὺς μυκτῆρας.

[11] καὶ μὴν κορυφὴ μὲν μείζων, ὦτα δὲ μικρότερα ἱππωδεστέραν τὴν κεφαλὴν ἀποφαίνει. ἡ δ᾽ αὖ ὑψηλὴ ἀκρωμία τῷ τε ἀναβάτῃ ἀσφαλεστέραν τὴν ἕδραν καὶ τοῖς ὤμοις καὶ τῷ σώματι ἰσχυροτέραν τὴν πρόσφυσιν παρέχεται. ῥάχις γε μὴν ἡ διπλῆ τῆς ἁπλῆς καὶ ἐγκαθῆσθαι μαλακωτέρα καὶ ἰδεῖν ἡδίων.

[12] καὶ πλευρὰ δὲ ἡ βαθυτέρα καὶ πρὸς τὴν γαστέρα ὀγκωδεστέρα ἅμα εὐεδρότερόν τε καὶ ἰσχυρότερον καὶ εὐχιλότερον ὡς ἐπὶ πολὺ τὸν ἵππον παρέχεται. ὀσφῦς γε μὴν ὅσῳ ἂν πλατυτέρα τε καὶ βραχυτέρα ᾖ, τοσούτῳ ῥᾷον μὲν ὁ ἵππος τὰ πρόσθεν αἴρεται, ῥᾷον δὲ τὰ ὄπισθεν προσάγεται: καὶ ὁ κενεὼν δὲ οὕτω μικρότατος φαίνεται, ὅσπερ μέγας ὢν μέρος μέν τι καὶ αἰσχύνει, μέρος δέ τι καὶ ἀσθενέστερον καὶ δυσφορώτερον αὖ τὸν ἵππον παρέχεται.

[13] τά γε μὴν ἰσχία πλατέα μὲν εἶναι χρὴ καὶ εὔσαρκα, ἵνα ἀκόλουθα ᾖ ταῖς πλευραῖς καὶ τοῖς στέρνοις: ἢν δὲ πάντα στερεὰ ᾖ, κουφότερα ἂν τὰ πρὸς τὸν δρόμον εἴη καὶ ὀξύτερον μᾶλλον ἂν τὸν ἵππον παρέχοιτο.

 

De hals van een paard moet vanaf de borst niet vooroverhangen, zoals bij een zwijn, maar in een rechte lijn omhoog wijzen richting de kruin, zoals bij een haan, en in het gebogen gedeelte soepel zijn.

Het hoofd moet goed ontwikkelde botten hebben en kleine kaken. Op deze manier zal de hals van het paard zich voor de ruiter bevinden, maar kan de ruiter als het moet een blik werpen op wat zich pal voor de paardenbenen bevindt. Een paard dat zo gebouwd is, kan bovendien beter in bedwang gehouden worden, zelfs als het temperamentvol is: want paarden die er vandoor gaan, zullen hun hals juist strekken in plaats van buigen en gooien daarbij het hoofd omhoog.

Vervolgens moet je er goed op letten of beide kaken hard of zacht zijn of slechts aan één kant hard: paarden met ongelijke kaken worden vlugger ongevoelig in de mond.

Een paard met prominente ogen toont zich alerter dan een paard met dieperliggende ogen; het kan immers een groter oppervlak overzien.

Dan de neusgaten: een paard met wijde neusgaten krijgt meer zuurstof; bovendien lijkt zo’n paard feller dan een paard met ingevallen neusgaten, want wanneer een paard boos wordt op een ander paard of tijdens het rijden heet wordt, spert het zijn neusgaten.

Een brede kruin en kleine oren, dat zien we graag bij een paard! Een hoge schoft geeft de ruiter een stevige zit en meer grip bij de schouders. Een brede rug* is zachter en makkelijker om op te zitten en daarbij mooier om te zien dan een scherpe rug**.

Ook een brede en een richting buik steeds meer toenemende schoft zorgt ervoor dat het paard een stevigere zit biedt. Daarnaast is zo’n paard sterker en eet het beter.

Des te breder en korter de lendenen zijn, des te makkelijker tilt het paard zijn voorhand op en treedt de achterhand onder. Het deel bij de flank is dus altijd het smalste deel van het paard. Als dit deel (te) groot is, lijkt een paard niet alleen misvormd, zo’n dier is ook daadwerkelijk zwakker en kan niet goed bewegen.

De heupen daarentegen mogen wel breed zijn en goed in het vlees zitten: ze moeten in verhouding staan tot flanken en borst. Een paard met gespierde heupen is wendbaarder en kan bovendien meer snelheid maken.

 

* Er staat letterlijk ‘dubbele rug’. Ik moet nog uitzoeken wat het precies betekent. Waarschijnlijk wordt bedoeld dat de ribben mooi rond lopen en je bij het zitten de ruggengraat nauwelijks voelt.

* * Hier staat letterlijk: ‘enkele rug’.